ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

Τα τελευταία χρόνια, στον τομέα της κατασκευής, ακούμε όλο και πιο συχνά λέξεις όπως "πράσινο κτίριο", "παθητικό κτίριο", "βιωσιμότητα", "πράσινη αρχιτεκτονική" κ.ά. Μέσα σε αυτές τις λέξεις συναντάμε και τον όρο "βιοκλιματικός σχεδιασμός". Τι σημαίνει ο βιοκλιματικός σχεδιασμός; Πώς επιτυγχάνεται; Είναι πραγματικά κάτι καινούργιο; Είναι εύκολα εφαρμόσιμο σήμερα στην Κρήτη από έναν αρχιτέκτονα;

Επιμελητές: Δημήτρης Κουδουνακάκης, Εβελίνα Κουτσουπάκη, Ελένη Γιώβα

Zeropixel Architects

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ;

Με την έννοια αυτή ορίζεται ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός ενός κτιρίου που λαμβάνει υπόψη τα τοπογραφικά χαρακτηριστικά και τα κλιματικά δεδομένα (ανάγλυφο του εδάφους, προσανατολισμό, ηλιακή ακτινοβολία, άνεμο, θερμοκρασία, σχετική υγρασία, βροχή κ.λπ.), τα οποία έχουν ως στόχο την ορθολογική χρήση της ενέργειας με σκοπό την εξοικονόμηση της.

Ο στόχος του βιοκλιματικού σχεδιασμού είναι η δημιουργία αποδεκτών εσωτερικών κλιματικών συνθηκών για τη σωστή θερμική συμπεριφορά του κτιρίου χειμώνα - καλοκαίρι και, συνεπώς, ο περιορισμός της κατανάλωσης ενέργειας, με όλα τα οφέλη που αυτό συνεπάγεται.

Επιτυγχάνεται με σωστούς σχεδιαστικούς χειρισμούς ή με διάφορες τεχνικές στην κατασκευή του κτιρίου, όπως ο προσανατολισμός, η κατάλληλη επιλογή των ανοιγμάτων, η μελέτη του κελύφους, αλλά και η ορθή επιλογή των υλικών, περιορίζοντας με αυτόν τον τρόπο την εξάρτηση από το μηχανολογικό εξοπλισμό για τη θέρμανση ή ψύξη των κτιρίων. Οι τεχνικές διαφοροποιούνται ανάλογα με το μικροκλίμα κάθε περιοχής.

ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ

Το γεωγραφικό ανάγλυφο της περιοχής, η χωροθέτηση και ο προσανατολισμός του κτιρίου στο οικόπεδο είναι μερικές από τις παραμέτρους που παίζουν καθοριστικό ρόλο στη βιοκλιματική αρχιτεκτονική. Συγκεκριμένα στην Κρήτη, η θέα συνήθως προσανατολίζεται στο Βορρά ή τον Νότο, με αποτέλεσμα τα κτίρια να μην έχουν τον κανονικό προσανατολισμό Βορρά - Νότου, καθώς υπάρχει ακαμψία.

ΗΛΙΑΣΜΟΣ & ΦΥΣΙΚΟΣ ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΣ

Στη Νότια Ελλάδα, το καλοκαίρι, ο ήλιος φτάνει το μεσημέρι στις γωνίες των 75,5 μοίρων, ενώ τον χειμώνα στις 285 μοίρες. Τα μεγάλα νότια ανοίγματα λοιπόν τον χειμώνα θα επιτρέψουν στον ήλιο να μπει μέσα στο κτίριο, θερμαίνοντας το χώρο. Την ίδια ώρα, θα δημιουργηθούν σκιές στην βόρεια αυλή. Τα σωστά τοποθετημένα ανοίγματα με τη βοήθεια των δροσερών βορείων ανέμων θα προσφέρουν επίσης φυσικό κλιματισμό, βοηθώντας στην απομάκρυνση της υπερβολικής θερμότητας από τον χώρο. Τα ανοίγματα από ανατολή έως δύση καλό είναι να αποφεύγονται.

ΣΚΙΑΣΗ

Ο έλεγχος της σκίασης προσφέρει σημαντικά οφέλη στη θέρμανση και στη διατήρηση της ψύξης του κτιρίου. Η σωστή προστασία των ανοιγμάτων από τον ήλιο θα πρέπει να εξασφαλίζει την ελάχιστη ενδεχόμενη ηλιακή ακτινοβολία, αποτρέποντας όμως τη δυνατότητα φυσικού φωτισμού. Επιπλέον, ο χώρος των φυλλοβόλων δέντρων παρέχει σκίαση το καλοκαίρι, ενώ δεν εμποδίζει τον ηλιασμό κατά τους χειμερινούς μήνες. Επίσης, το φυτεμένο δώμα προσφέρει προστασία από τη θερμότητα το καλοκαίρι, ενώ λειτουργεί ως θερμική μόνωση το χειμώνα. Επιπλέον, επηρεάζει θετικά το μικροκλίμα, ιδίως σε περιοχές με ατμοσφαιρική ρύπανση.

ΥΛΙΚΟΤΗΤΑ & ΘΕΡΜΟΧΩΡΗΤΙΚΟΤΗΤΑ

Επιλέγεται συχνά η χρήση πέτρας από την εκάστοτε περιοχή μελέτης, τόσο για την έντονη σύνδεση του υλικού με το περιβάλλον όσο και για τη μεγάλη θερμοχωρητικότητα που έχει. Η χρήση ανοιχτών χρωμάτων στις επιφάνειες του κτιρίου ενισχύει την επαρκή θερμομόνωση του κελύφους. Με την επιλογή κατάλληλων υλικών επιτυγχάνεται η μείωση των εξωτερικών θερμικών απωλειών, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες, ενώ περιορίζεται η μεταφορά θερμότητας κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Σε περιπτώσεις με έντονα επικλινές έδαφος, το κτίριο εισέρχεται στο έδαφος, όπου οι θερμοκρασίες είναι πιο σταθερές, γύρω στους 8 βαθμούς Κελσίου, περιορίζοντας έτσι τις απώλειες ενέργειας λόγω της σταθερής θερμοκρασίας του εδάφους που το περιβάλλει.

ΕΙΝΑΙ Ο ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΤΙ ΚΑΙΝΟΥΡΙΟ ;

Η διαμόρφωση ημιυπαίθριων χώρων, η κατάλληλη δενδροφύτευση (όπως η κληματαριά) και η χρήση φυσικών υλικών είναι χαρακτηριστικά που συναντάμε συχνά στην κρητική παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Τις δεκαετίες του παρελθόντος, οι οικολογικές αρχές που εφαρμόζονταν από ανάγκη για την κατασκευή κατοικιών αξιοποιεί ο βιοκλιματικός σχεδιασμός, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα άνετο περιβάλλον διαβίωσης. Ωστόσο, αυτές οι αρχές χάθηκαν γρήγορα, καθώς η εύκολη λύση ήταν πλέον η χρήση πετρελαίου για τη θέρμανση. Πλέον, όμως, δεν είναι μόνο θέμα συνήθειας, αλλά και νομοθεσίας και φορολογίας, να έχουμε κτίρια με χαμηλή κατανάλωση ενέργειας. Για να το πετύχουμε αυτό, σχεδιάζουμε βιοκλιματικά.